ĐÔI NÉT SƠ LƯỢC VỀ CHA GIUSE TRẦN VĂN TRANG ĐẤNG SÁNG LẬP VÀ HỘI DÒNG CON ĐỨC MẸ ĐI VIẾNG

(Trước đây là MẾN THÁNH GIÁ CẢI CÁCH KIM ĐÔI)

THUỘC GIÁO PHẬN HUẾ

(từ 1911-1940)

            - Năm 1911: (Đức Cha Allys)

         Cha Maillebeau phụ trách giáo xứ Hà Úc, chính ngài cũng ao ước có một vị phụ tá thứ hai . Số 1.512 người mới theo đạo làm cho công việc của ngài thật sự nặng nhọc: dạy các dự tòng, chuẩn bị các trẻ lãnh nhận bí tích, muôn vàn công việc thường nhàm chán, lại khồng thể lơ là việc lo cho những người đạo mới quả là một trách nhiệm nặng nề. Tôi lấy làm vui thích để làm chứng rằng ngưòi anh em thân yêu này và cha phó của ngài là cha Trang đã làm việc rất nhiều trong năm nay : các ngài đã dạy dỗ và rửa tội 107 dự tòng, cho xưng tội 4.637 lượt và cho rước lễ vở lòng 68 em từ 7 đến 11 tuổi; 172 em khác chuẩn bị rước Chúa nay mai .

             - Năm  1912: (Đức Cha Allys)

        Trường hợp cha Maillebeau và vị phụ tá là cha Trang cũng thế. Sau khi đã rửa tội 145 lương dân, các ngài mới chỉ có thể dạy sơ qua cho những người xin trở lại Đạo và đào luyện nếp sống kitô hửu cho những người đã được rửa tội.

              - Năm 1913: (Đức Cha Allys)

          Cha Maillebeau Marcelin và hai vị phụ tá là cha Trang và cha Chưởng cũng đã dành một phần lớn thời gian cho việc dạy dỗ các tín hửu đông đúc của các ngài. Nhưng công việc nặng nhọc này không ngăn trở các ngài rửa tội cho 82 dự tòng và chuẩn bị cho gần 400 người lãnh nhận bí tích Thêm Sức trong ngôi thánh đường đã trở nên quá chật hẹp của giáo xứ Hà-Úc.

               - Năm 1914: (Đức cha Allys)

          5 linh mục thừa sai và 6 linh mục Việt Nam chia nhau cai quản 11 giáo xứ trong giáo hạt Bên Bộ : bó lúa vàng chung của các ngài là 290 người lớn được rửa tội, trong số đó, 115 người do cha Dụ, khoảng 50 người do cha Chapuis mặc dầu sức khỏe yếu kém , và 86 do cha Trang.

               - Năm  1915: (Đức cha Allys)

          Năm rồi 1.227 người lớn đã được rửa  tội ; năm nay có 1.864 : 221 do cha Stoeffler và các cha phó của ngài là cha Hội và cha Lượng ; 111 do cha Morineau và cha Hoằng ; 82 do cha Marcelin Maillebeau và các cha Chưởng và cha Lương ; 125 do cha Chapuis và cha Điểm ; 139 do cha Trang ; 138 do cha Dụ và cha Định ; 82 do cha Chính ; 87 do cha Dưỡng và 180 do cha Sản ; còn các người khác do các vị phụ trách các giáo hạt khác nhau.

               - Năm 1916: (Đức cha Allys)

         Năm nay Giáo hạt Bên Bộ đạt kết quả nhiều nhất trong tất cả các giáo hạt với 1.174 dự tòng đã được rửa tội : 357 do cha Dụ và cha phó là cha Định ; 282 do cha Trang ; 209 do cha Thăng ; 205 do cha Chapuis và cha phó là cha Điểm ; 80 do cha Đức ; 41 do nhiều linh mục bản xứ khác.

               - Năm 1919: (Đức cha Allys)

          Tuy nhiên, mặc dầu thiếu thốn cả nhân sự lẫn tài chánh, năm nay chúng tôi vẫn có thể rửa tội cho 1.040 dự tòng, số có hơi ít hơn năm ngoái một chút, năm ngoái lại kém hơn năm trước đó. Năm tới sẽ thế nào ?  Vẫn còn rất khó nói . Duy có một điều hiện đang chắc chắn, đó là mùa gặt được dự báo tương đối khả quan , nhất là trong các nơi đã có được hạt nhân những người kitô hửu nòng cốt và đã được các cha làm việc không mệt mõi từ nhiều năm qua như cha Maillebeau, cha Pirey và cha Chapuis, cũng như các cha Chính, cha Dụ, cha Trang, cha Chiếu và cha Tuệ. Đồng thời cũng có nhiều người xin trở lại trong những làng mà cho đến hôm nay chưa bao giờ có người kitô hửu nào . Những người đến xin trở lại này có thật lòng chăng ? Chúng tôi sẽ có thể quan tâm và đặt lên vai gánh nặng theo sau đó là thiết lập những cộng đoàn kitô hửu mới không ?

          Hy vọng rằng Chúa sẽ cung cấp cho chúng tôi những gì chúng tôi cần đến để lo lắng cách thích hợp cho những con chiên đã ở trong đàn và để đưa vào đó ít nữa một phần những con chiên đang tản mác lâm vào cảnh dể bị chết đi mà không được biết Đấng Chăn Chiên Lành là Thiên Chúa. Phần lớn các con chiên đang lâm vòng nguy hiểm này đến với chúng tôi vì họ khốn khổ, nghĩa là thiếu mọi thứ phương tiện sinh sống, hoặc vì họ hy vọng rằng chúng tôi sẽ giải thoát họ khỏi bị áp bức . Rõ ràng tất cả các cuộc trở lại mà chúng tôi thực hiện được không phải hoàn toàn mang tính loài người và cho dầu cái gì có thể đến sau đó, tất cả các cuộc xin trở lại đều có nguyên do đầu tiên và chính yếu, đó là ân sủng Chúa. Tuy nhiên đừng quên rằng trong những điều mang tính loài người, Thiên Chúa khi ban ân sủng vẫn hành động modo humano (theo cách loài người) và  vận dụng những phương tiện loài người để làm phát sinh kết quả mong chờ. Thế mà các phương tiện loài người này thường là đáp ứng cho cảnh nghèo khó, những chán nản, những quẫn bách, v.v.... tắt một tiếng đó là những khổ đau.

                - Năm 1922: ( Đức Cha Allys)

          Rời Sơn Quả vào Thanh Tân, chúng tôi đi vào một vùng có những giáo xứ hầu như gồm hoàn toàn những ngưởi dự tòng và những người mới theo đạo – Phú Ngạn là giáo xứ đầu tiên chúng tôi gặp được – Giáo xứ này do cha Giuse Trang cai quản, có cha phó Ximong Tâm giúp đỡ. Gốc từ Nam Kỳ, cháu của Á Thánh Phaolô Hạnh, cha Giuse Trang có liên hệ với một số gia đình giàu có và quảng đại của Miền Truyền Giáo Sài gòn. Điều này giúp cho cha nhận được những nguồn tài trợ quan trọng hổ trợ cha thật nhiều , để cha giúp rất nhiều tân tòng và trợ cấp cho 5 hoặc 6 họ đạo những ngôi thánh đường chắc hẳn còn khiêm tốn, nhưng đều lợp ngói và mặt tiền được trang trí đẹp đẽ  với Thánh giá vươn cao. Tuy nhiên , công trình của vị linh mục tốt lành này còn lâu mới hoàn tất. Trong vùng được trao phó cho lòng nhiệt thành của ngài, còn nhiều làng không có một tín hữu nào và nhiều họ đạo chỉ có rất ít giáo dân. Hiện nay, lòng nhiệt thành của ngài được giúp đỡ rất đắc lực bởi vị tri huyện Quảng Điền là một người Công giáo rất tốt, có trách nhiệm cai trị về mặt dân sự những làng có đạo thuộc giáo xứ Phú Ngạn.

    - Năm 1926: (Đức Cha Allys)

           Năm giáo hạt của Miền Truyền Giáo đã góp phần, mặc dầu không đồng đều, vào kết quả 2300 người dự tòng đã được chịu phép Rửa tội: giáo hạt Quảng Bình ghi sổ được 866 người, giáo hạt Đất Đỏ 268 người, giáo hạt Dinh Cát 330 người, giáo hạt Bên Bộ 313 người và giáo hạt Bên Thuỷ 583 người.

          Các cuộc trở lại này đã có được nhờ khoảng 30 linh mục. Trong số đó, các vị dẫn đầu là:

        + Cha Giuse Phan rửa tội 197 người

        + Cha Marcellin Maillebeau và 2 cha phó rửa tội 157 người

        + Cha Huồn rửa tội 138 người

     + Cha Hiệu rửa tội 136 người

        + Cha Tuế rửa tội 115 người

        + Cha Trang và cha phó rửa tội 100 người

     + Cuối cùng Cha Fasseaux và cha phó rửa tội 96 người

          Các số liệu này cũng như nhiều số liệu khác kễ ra phải dài lắm, có lẽ có thể dễ dàng tăng thêm. Nhưng trong Miền Truyền Giáo, các linh mục và các thừa sai không phải chỉ lo cho các dự tòng mà thôi, như cha Maillebeau và cha phó còn phải lo cho hơn 3000 giáo dân sống trong 11 làng, một số làng ở rất xa nơi  thường trú  của các ngài, Giáo xứ của cha Trang gồm 2192 giáo dân chia ra trong 18 làng, giáo xứ cha Hoằng là 1563 giáo dân ở trong 25 làng .Các họ đạo này và nhiều họ đạo khác có số cư dân tương đối lớn, gồm chỉ những người mới theo đạo nên còn phải chăm lo dạy dỗ và đào luyện sống đạo nữa!

       ... Giả như ít nữa các linh mục coi sóc các xứ đạo hiện đang bề bộn công việc và đang lao tâm lao lực có được những giáo giảng viên trợ lực, nhưng than ôi, số nhân sự cần thiết này đang bị thiếu hụt! Để cứu vãn phần nào và tuỳ hoàn cảnh cũng như tài lực cho phép, một số linh mục thuê tạm những người giáo hữu để dạy kinh cho các dự tòng, còn việc giáo dục đào tạo vẫn luôn là phần của cha xứ.

- Năm 1933: (Đức Cha Chabanon)

           Khắp nơi trong vùng Quảng Bình và trong các giáo hạt khác, ngoại trừ tại vùng cha Trang và cha Oai xuất hiện những bó lúa chín vàng, nơi được 55 , nơi được 50 người lãnh phép Rửa tội, còn hầu như chỉ mót được những bông lúa.

- Năm 1934: (Đức Cha Chabanon)

           Giáo hạt Bên Thuỷ trái với các lệ thường đáng khen trước đây, chỉ có 241 người chịu phép Rửa tội, trong số này 62 người là do cha Trang ban trong làng Phú Bài.

- Năm 1936: (Cha Lemasle, Bề trên Miền Truyền Giáo)

           Giáo hạt Bên Thuỷ có 236  người dự tòng được rửa tội, và phần lớn là do cha Giuse Trang quản xứ Thần Phù và cha Antôn Bằng quản xứ Vinh Hoà dạy dỗ và ban phép Rửa tội. Trong các nhiệm sở hai linh mục này phụ trách , cũng có  hy vọng còn thật nhiều cuộc trở lại nữa, nhưng chỉ dứt khoát sau một cuộc thử thách lâu dài và nghiêm túc.

- Năm 1937: ( Đức Cha Lemasle)

     Cha sở Phú Ngạn đã có được niềm vui bắt đầu xâm nhập được vào một làng trước đây chưa có người Công giáo. Ngài đã rửa tội 26 lương dân. Không xa đó, chúng tôi gặp Cha Tuệ, hân hoan nhận thấy một sự phục hồi đời sống đạo trong giáo xứ chính Kim Đôi và các họ nhánh. Trên tổng số 430 tín hữu, ngài tính được một sự tăng triển trong việc rước lễ: 9.537 lượt thay vì 5.927 lượt năm ngoái. Những tiến bộ thấy được này, ngài cho là nhờ các kinh nguyện và hy sinh của 37 Chị em Mến Thánh Giá ( Kim Đôi). Các chị em này đang được đào luyện nhờ hai chị Dòng Con Đức Mẹ Vô Nhiễm làm cho tôi hy vọng rằng trong ít lâu nữa, được Thánh Bộ Các Dòng Tu ban phép , họ sẽ có thể khởi sự Nhà Tập Giáo Luật. Cạnh tu viện, các Chị em Mến Thánh Giá này vừa xây dựng xong một trường tiểu học và hiện nay trường đã quá nhỏ , phần đông các học sinh là lương dân.

- Năm 1939: (Đức Cha Lemasle)

          Trường Pellerin do các Sư huynh Lasan điều hành, trường Jeanne d Arc do các Chị em Dòng Thánh Phaolô, các trường của các Chị em Con Đức Mẹ Vô Nhiễm, trường của các Chị em Mến Thánh Giá Cải Cách (Kim Đôi) có số học sinh tăng triển với tỷ lệ cao và các học sinh này đạt được những kết quả đầy khích lệ cho các thầy cô. Cũng có thành quả rất tốt đẹp tại Viện Dục Anh Kim Long, nơi Trạm khám bài lao Pierre Pasquier, nơi hội Chữ Thập Đỏ do Chị em Dòng Thánh Phaolô điều hành, nơi các bệnh xá, trạm khám và nhà giữ trẻ do cha Fasseaux thành lập trong vùng Nước Ngọt, nhờ các Chị em Con Đức Mẹ Vô Nhiễm và các trợ tá giáo dân phụ trách.

- Năm 1940: (Đức Cha Lemasle)

   Trước khi kết thúc, tôi xin cám ơn các anh em linh mục thừa sai, các tu sĩ và các linh mục Việt Nam đang tận tụy trong các chủng Viện, các trường trung Học và các trường trong Miền Truyền Giáo... Các Sư huynh Lasan thân yêu, các Anh em Giáo Giảng Viên Thánh Tâm, các Chị em Dòng Thánh Phaolô, các Chị em Con Đức Mẹ Vô Nhiễm và các Chị em Mến Thánh Giá đã nhiệt tâm thi nhau lo việc giáo dục và đào tạo giới trẻ. Họ đã được phần thưởng là nhiều học sinh lãnh nhận bí tích Rửa Tội và nhiều kết quả đạt được trong các kỳ thi chính thức.

(Trích dịch từ nguyên bản Pháp ngữ “ Các Báo Cáo Thường Niên của các vị Giám Mục Giáo Phận Huế gởi Hội Truyền Giáo Hải Ngoại Paris từ 1872-1940” do Lê Thiện Sĩ sưu tập).

           Linh Mục Stanislaô Nguyễn Đức Vệ