Gần 2 năm sau khi được Đức Thánh Cha Phanxicô thành lập, Ủy ban mới của Tòa Thánh về phó tế phụ nữ sẽ nhóm họp lần đầu tiên tại Roma từ ngày 13/9 tới đây dưới quyền chủ tọa của Đức Hồng Y Giuseppe Petrocchi, Tổng Giám Mục giáo phận L’Aquila, miền trung nước Ý, với sự tham dự của 10 thành viên. Người ta hy vọng Ủy ban này sẽ giúp Đức Thánh Cha Phanxicô đi tới một kết luận và quyết định thỏa đáng.
Tuy chưa có thông báo chính thức của Phòng báo chí Tòa Thánh, nhưng tạp chí “The Tablet” ở Anh quốc, đưa tin trên đây và cho biết hai thành viên của Ủy ban, trong đó có Linh Mục Thư ký Denis Dupont-Fauville người Pháp, xác nhận khóa họp sắp tới.
Một chuyện dài
Vấn đề phó tế phụ nữ là một chuyện dài ít là từ gần 20 năm nay. Hồi năm 2003, Ủy ban thần học quốc tế, gồm 30 chuyên gia tên tuổi, với Đức Hồng Y Joseph Ratzinger, Tổng trưởng Bộ giáo lý đức tin làm chủ tịch, đã nghiên cứu và công bố văn kiện tựa đề “Chức phó tế. Tiến hóa và các viễn tượng”, qua đó Ủy ban đi tới kết luận rằng không có những bằng chứng về việc chức phó tế phụ nữ trong Giáo Hội sơ khai là một chức thánh và một bí tích như trường hợp các nam phó tế.
Nhưng vấn đề không dừng lại ở đó, vì vẫn có nhiều người mong muốn Giáo Hội truyền chức phó tế cho nữ giới.
Ủy ban thứ I
Ngày 12/5/2016, trong cuộc gặp gỡ và đối thoại với các Bề trên Tổng quyền các dòng nữ nhân dịp các chị về Roma tham dự khóa họp toàn thể, một số Bề trên đã xin Đức Thánh Cha Phanxicô cứu xét vấn đề phó tế phụ nữ. Ngài ứng khẩu đồng ý sẽ thành lập một Ủy ban chính thức để có thể nghiên cứu về chức phó tế phụ nữ, nhất là trong thời kỳ đầu của Giáo Hội, dù vấn đề này đã được Ủy ban thần học quốc tế nghiên cứu và công bố văn kiện.
3 tháng sau đó, ngày 2/8/2016, Phòng báo chí Tòa Thánh cho biết: sau khi suy nghĩ và cầu nguyện chín chắn, Đức Thánh Cha Phanxicô đã bổ nhiệm Đức Tổng Giám Mục Luis Francisco Ladaria Ferrer, dòng Tên, Tổng thư ký Bộ Giáo lý Đức tin, làm chủ tịch Ủy ban này, đồng thời chỉ định 12 thành viên quốc tế, trong đó có 6 nữ thần học gia là nữ tu và giáo sư. Phần còn lại là 6 Linh Mục giáo sư.
Ủy ban âm thầm làm việc, và dư luận chờ đợi kết quả nhưng không thấy thông cáo nào của Tòa Thánh.
Đức Thánh Cha Phanxicô tiết lộ
Nhưng rồi, gần 3 năm sau đó, trong cuộc họp báo chiều tối ngày 7/5/2019, trên máy bay từ thành Skopje, thủ đô Bắc Macedonia, về Roma, Đức Thánh Cha đã trả lời câu hỏi do 1 ký giả nêu lên: Đức Thánh Cha có thể cho chúng con biết ngài đã học được điều gì từ ủy ban nghiên cứu về sứ vụ của phụ nữ trong những năm đầu của Giáo Hội và Đức Thánh Cha Phanxicô có đưa ra quyết định nào không?
Đức Thánh Cha Phanxicô không do dự đáp: “Một Ủy ban được thành lập và đã làm việc trong gần 2 năm. Họ rất khác biệt, thuộc các xu hướng khác nhau, tất cả nghĩ khác nhau; nhưng họ đã làm việc với nhau và đồng ý với nhau về một điểm nào đó. Nhưng rồi mỗi người có cái nhìn riêng, không hòa hợp với quan điểm của những người khác, và họ dừng lại ở đó như một ủy ban, và mỗi người đang nghiên cứu thêm. Về chức phó tế phụ nữ: có một cách thức quan niệm không giống như chức phó tế của nam giới. Ví dụ, theo Ủy ban, những công thức truyền chức phó tế phụ nữ người ta tìm được cho đến nay không giống như cách thức truyền chức phó tế cho nam giới, và đúng hơn nó giống như lễ chúc phong nữ viện mẫu của một đan viện giống ngày nay. Đó là kết quả nghiên cứu của một vài thành viên của Ủy ban. Một số thành viên khác thì nói không phải như vậy, họ nói dó là công thức truyền chức phó tế.. Và họ tranh luận với nhau nhưng không rõ. Có những nữ phó tế ban đầu, nhưng đó có phải là bí tích truyền chức hay không? Và điều người ta tranh luận không rõ. Họ nói: Đúng vậy, các nữ phó tế giúp trong phụng vụ, rửa tội: vì ngày xưa rửa tội bằng cách dìm mình trong nước, nên khi một phụ nữ chịu phép rửa tội, thì các nữ phó tế giúp đỡ họ, và cả trong việc xức dầu trên cơ thể phụ nữ tân tòng… Và cũng có văn kiện nói rằng các nữ phó tế được Đức Giám mục gọi đến để trợ giúp ngài khi có những cãi lộn trong hôn nhân, để tiến tới việc tháo hôn phối, hoặc ly dị hay là ly thân. Khi một bà vợ cáo buộc chồng đã đánh đập mình, thì các nữ phó tế được Đức Giám mục phái tới để kiểm chứng cơ thể của bà vợ ấy xem có những vết bầm tím hay không, và họ cứu xét những điều đó để phân xử. Đó là những điều tôi nhớ được. Nhưng điều cơ bản là không có sự chắc chắn theo đó việc truyền chức cho phụ nữ có hình thức và mục đích giống như truyền chức cho nam phó tế. Một số người nói: có sự nghi ngờ về điều đó, nhưng chúng ta tiếp tục nghiên cứu. Tôi không sợ nghiên cứu, nhưng cho đến mức độ hiện nay thì việc nghiên cứu đó không có kết quả. Một điều lạ là tại những miền có các nữ phó tế, hầu như luôn luôn là cùng một miền địa lý, nhất là Siria, và tại các miền khác thì không có gì cả. Đó là tất cả những điều tôi đã nhận được từ ủy ban nghiên cứu. Mỗi người tiếp tục nghiên cứu và họ đã làm một công việc tốt vì đạt tới một điểm chung tới mức nào đó, và điều này có thể giúp tạo nên một cái đà để tiến bước, nghiên cứu để mang lại một câu trả lời chung kết: có chức phó tế phụ nữ hay không, như một bí tích?
Ủy ban mới
Sự việc tưởng là chấm dứt ở đó. Nhưng sau Thượng Hội Đồng Giám Mục về miền Amazonia trong đó có một số đề nghị cứu xét vấn đề nữ phó tế, nên cuối Công nghị Giám mục này, Đức Thánh Cha tuyên bố sẽ thành lập Ủy ban mới và 6 tháng sau đó, thứ tư tuần thánh năm ngoái, 8/4/2020, Phòng báo chí Tòa Thánh cho biết trong một buổi tiếp kiến trước đó dành cho Đức Hồng Y Francisco Ladaria Ferrer, Tổng trưởng Bộ giáo lý đức tin, Đức Thánh Cha Phanxicô đã thiết lập Ủy ban mới nghiên cứu về phó tế phụ nữ. Ngài bổ nhiệm Đức Hồng Y Giuseppe Petrocchi, làm chủ tịch Ủy ban mới, và Linh Mục Denis Dupont-Fauville, người Pháp, vốn đặc trách phó tế vĩnh viễn trong Tổng giáo phận Paris, làm thư ký ủy ban mới gồm 10 thành viên thuộc 8 nước khác nhau, trong đó có 5 nam giáo sư và 5 nữ giáo sư.
Rất tiếc vì đại dịch Covid-19 Ủy ban mới không nhóm họp được và các thành viên Ủy ban không nhóm trực tuyến. Ngày 26/10 năm ngoái (2020), Đức Thánh Cha Phanxicô đã tiếp kiến Đức Hồng Y Petrocchi và cha thư ký Fauville, nhưng không có thông tin nào được công bố sau đó. Và nay có tin Ủy ban sẽ nhóm họp lần đầu tiên từ ngày 13/9 sắp tới.
Nhận định của tạp chí The Tablet
Báo “The Tablet” nhận xét rằng không ai phản đối có những nữ phó tế trong Giáo Hội sơ khai, nhưng nhiều người nhấn mạnh rằng đó không phải là những người có thánh chức mà chỉ là những phụ nữ thi hành các công việc liên quan đến phụ nữ, như Đức Thánh Cha Phanxicô đã nói trên máy bay ngày 7/5/2019.
Ủy ban thứ hai này, gồm 10 chuyên gia thành viên một nửa là nữ giới. Phân tích các thành viên Ủy ban người ta thấy số ủng hộ và số chống phó tế phụ nữ tương đương với nhau, và có nguy cơ tái diễn kết quả như Ủy ban thứ nhất, không đạt tới một sự thỏa thuận với nhau, như Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhận xét.
Tuy nhiên Ủy ban mới có thể được giao nhiệm vụ cứu xét bản chất việc phục vụ phó tế có thánh chức, và đâu là trách vụ được các nam phó tế thi hành là điều mà phụ nữ không thể thi hành.
Công đồng chung Vatican 2 nhấn mạnh chức phó tế là một thừa tác phục vụ, và Đức Giáo Hoàng Biển Đức 16, hồi năm 2009, đã thay đổi giáo luật để nhấn mạnh sự phân biệt giữa chức Linh Mục thừa tác và các phó tế. Vấn đề ở đây liên quan đến việc phục vụ của Giáo Hội, chứ không phải là đạo lý, và vì thế có thể được các công nghị địa phương bàn đến, cùng với Ủy ban Tòa Thánh về nữ phó tế.
Một nhận xét khác cần để ý là Đức Thánh Cha Phanxicô chọn Đức Hồng Y Giuseppe Petrocchi làm chủ tịch Ủy ban, ngài là cố vấn được Đức Thánh Cha Phanxicô tín nhiệm. Đức Hồng Y không thuộc Bộ giáo lý đức tin.
Văn kiện chung kết của Thượng Hội Đồng Giám Mục Amazonia kêu gọi Giáo Hội tại miền này thăng tiến và trao tác vụ cho những người nam nữ một cách quân bình. Năm nay Đức Thánh Cha đã thay đổi giáo luật để cho phụ nữ được chính thức nhận tác vụ đọc sách và giúp lễ, ngài cũng lập thừa tác vụ giáo lý viên, mở cho các nam lẫn nữ giới.
Giuse Trần Đức Anh O.P.
Nguồn: Đài Vatican News