Bạn thân mến,
Trước hết, mình muốn gửi lời chia buồn sâu sắc đến… chiếc ví của bạn vì số tiền bị phạt do vượt đèn đỏ sau khi chúng ta đi uống cà phê về. May mà cậu không có nồng độ cồn, chứ nếu không chắc lương tháng của cậu đã bốc hơi như giọt cà phê cuối cùng trong cốc rồi!
Mình đoán lần này bạn sẽ rút kinh nghiệm mà không bao giờ vượt đèn đỏ nữa, đúng không? Tại sao? Vì luật giao thông tồn tại để đảm bảo trật tự, bảo vệ mạng sống của chính bạn và những người xung quanh. Dù có thích hay không, bạn vẫn phải tuân theo. Nếu không, hậu quả sẽ đến – hoặc là một khoản tiền phạt đau lòng, hoặc tệ hơn, một tai nạn đáng tiếc.
Nhận chuyện luật giao thông, mình viết cho bạn đôi dòng để hiểu thêm về luật tự nhiên. Có thể bạn nghĩ nó chẳng ăn nhập gì đến luật giao thông. Có chứ, cả hai đều cõ chữ luật mà. Có điều, luật tự nhiên nghe hơi “triết lý” và khó hiểu một chút. Nhưng luật này có liên hệ gì đến hành trình hiểu biết Thiên Chúa của chúng ta.
1. Có gì giống nhau?
Luật giao thông là luật do con người đặt ra để điều chỉnh cách mọi người di chuyển trên đường. Mỗi năm luật này có thể thay đổi, mục đích là giúp cho giao thông tránh hỗn loạn và giữ an toàn cho xã hội. Nếu không có luật này, mỗi người sẽ lái xe theo ý thích của mình, và hậu quả là… một thành phố ngập tràn tai nạn. Nước nào cũng có luật giao thông, năm nào cũng có những thay đổi ít nhiều. Luật tự nhiên không phải như vậy!
Trước hết luật tự nhiên không phải do con người nghĩ ra, mà vẫn tồn tại một cách khách quan. Từ lúc nào thì mình không biết, nhưng chỉ biết chúng đã tồn tại tự thuở tạo thiên lập địa. Chẳng hạn: Nếu lúc chúng mình tắm sông, bạn nhảy từ trên cao xuống, bạn sẽ rơi nước. Mình đá trái banh lên trời, nó sẽ rơi xuống đất, v.v. Đó là luật hấp dẫn. Mình biết bạn giỏi vật lý, nên xin nêu ở lại ở đây luật mình học ngày xưa Isaac Newton phát biểu rằng: “Mọi vật thể có khối lượng đều hút nhau với một lực tỉ lệ thuận với tích khối lượng của chúng và tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa chúng”.
Ví dụ khác, nếu chúng ta ăn uống lành mạnh, cơ thể sẽ khỏe mạnh, thể thao điều độ, cơ thể sẽ cường tráng, ngủ nghỉ đúng giờ, tinh thần sẽ sảng khoái, đó là quy luật sinh học. Bạn có nhớ ngày xưa mình học một mớ luật này không? Quy luật di truyền (Mendel) – Các đặc điểm di truyền được truyền từ bố mẹ sang con theo các quy tắc nhất định. Quy luật tiến hóa (Darwin) – Các loài sinh vật thay đổi theo thời gian thông qua chọn lọc tự nhiên. Quy luật sinh thái – Các loài sinh vật có mối quan hệ mật thiết với môi trường sống của chúng. Nếu phá vỡ những luật này, đột biến có nguy cơ xảy ra.
Như vậy, những luật trên đây rõ ràng không cần ai đặt ra, chúng vẫn tồn tại và chi phối đời sống con người. Bạn không thể bãi bỏ luật hấp dẫn chỉ vì cậu không thích nó. Bạn cũng không cần chú đến luật di truyền, nó vẫn luôn xảy ra đúng luật. Đây chính là luật tự nhiên – một hệ thống luật được in sâu vào trật tự của thế giới và con người, giúp chúng ta biết điều gì là đúng và điều gì là sai.
2. Luật tự nhiên: Ai đặt ra?
Bạn thân mến, với chút liệt kê trên đây, tự nhiên bạn sẽ đặt ra một câu hỏi quan trọng: Ai đã đặt ra luật tự nhiên này?
Nếu luật giao thông là do chính phủ ban hành, thì ai đã “viết” luật hấp dẫn, luật sinh học, và đặc biệt là luật lương tâm trong lòng con người? Bạn có thể tin như nhiều người: chúng tự nhiên mà có! Giáo hội Công giáo tin rằng câu trả lời là: do Thiên Chúa. Từ thời Trung cổ (Tk. V-XV) Thánh Tôma Aquinô, một trong những nhà thần học vĩ đại nhất, đã nói rằng luật tự nhiên là một phần của luật vĩnh cửu của Thiên Chúa, được in khắc vào trật tự của vũ trụ và vào tâm hồn con người. Thực ra, thánh Tôma nhận thấy điều này từ Kinh Thánh: “Trời xanh tường thuật vinh quang Thiên Chúa, không trung loan báo việc tay Người làm. Ngày qua mách bảo cho ngày tới, đêm này kể lại với đêm kia.” (Thánh Vịnh 19,2-3). Dù thức hay ngủ, dù chúng ta có tồn tại hay không, luật tự nhiên vẫn luôn có đó để vận hành vũ trụ này.
Chắc bạn đã nhận ra một chút liên kết giữa luật tự nhiên và sự tồn tại của Thiên Chúa. Nói cách khác, nếu có một Luật, thì phải có một Đấng Ban Luật. Nếu có một trật tự trong thế giới, thì phải có một Đấng Kiến Tạo trật tự đó. Về logic, bạn có thể hiểu hơn Thiên Chúa khi chiêm ngắm các luật lệ tự nhiên này. Thật tốt để bạn quan sát vũ trụ, lắng nghe tiếng lương tâm của mình, và suy tư về những điều thiện hảo trong cuộc sống, hy vọng bạn sẽ thấy rằng mọi dấu vết đều chỉ về một Đấng Cao Cả. Chúng ta gọi Đấng ấy là Thiên Chúa.
Bạn thân mến, tôi vẫn luôn nhắc lại rằng những lá thư này không nhằm bắt bạn phải tin vào Thiên Chúa. Để tin vào Chúa, ngoài nỗ lực của mình, chúng ta cũng cần ân sủng của Thiên Chúa. Tôi sẽ viết cho bạn về chủ đề này ở tập 2 nhé. Ở tập 1 này, mình mời cậu dành một chút thời gian để suy nghĩ:
– Nếu có một luật tự nhiên trong vũ trụ, thì ai đã đặt ra nó?
– Nếu trong lòng mình có một tiếng nói về đúng – sai, thì tiếng nói ấy đến từ đâu?
– Nếu bạn khao khát sống chân thật, thì điều gì có thể thỏa mãn khao khát ấy?
Để kết thúc, mong bạn đừng quá trách mình vì đã vượt đèn đỏ. Đây là kinh nghiệm đắt đỏ giúp bạn tham gia giao thông một cách an toàn. Còn về luật tự nhiên, mong bạn biết ngạc nhiên trước những điều đang diễn ra quanh mình. Mặt trời vẫn mọc vào mỗi buổi sáng, và lặn vào mỗi chiều tà. Thiên Chúa vẫn chăm sóc thế giới bằng những luật lệ tự nhiên Ngài đặt vào vũ trụ này.
Mình đi ăn trưa đây, vì luật tự nhiên sinh học thôi thúc dạ dày mình phải tiếp thu năng lượng, nếu không mình sẽ đói, ốm và chết. Tạ ơn Chúa cho mình có khả năng nhận ra cơn đói!
Thân mến,
Lm. Giuse Phạm Đình Ngọc SJ