Ở cuối hành lang nhà nguyện, bên cạnh phòng thánh, một bà Sơ già đang đốt những chiếc lá dừa, và những cành thiên tuế của Lễ Lá năm trước, để chuẩn bị cho ngày Thứ Tư Lễ Tro năm nay.
Nhìn những ngọn lửa lem lém liếm lên, Sơ âm thầm từ biệt từng chiếc lá, sau khi lá đã cháy hết, nhìn đống tro tàn trên đất, lòng Sơ dâng lên bao điều nghĩ ngợi: nếu Sơ muốn nhìn lại những chiếc lá khô cách đây chừng một phút, thì có nại đến tất cả các thế lực trên toàn thế giới này cũng không thể làm được…
Chăm chú nhìn đống tro tàn, Sơ hầu như muốn nhận ra thi hài từng chiếc lá, giữa những hạt tro giống hệt nhau, Sơ muốn tìm ra: đâu là tro của những chiếc lá dừa, đâu là tàn của những cành thiên tuế, rồi chốc nữa, Sơ lấy một ít để dọn lễ, số còn lại chẳng rõ kết cuộc sẽ ra sao: nếu tan tác theo gió, thì bay đến những đâu: tro của lá dừa bay vào nhà ai, tàn của thiên tuế lạc đến chốn nào; nếu Sơ đem đổ ra vườn, nó sẽ nuôi dưỡng được những cây nào… lòng Sơ ngập tràn những câu hỏi mông lung không lời đáp…
Nhìn dãy hành lang dài, Sơ nhớ lại ngày: trước Lễ Lá năm ngoái, bọn trẻ trong giáo xứ ngồi xúm xít lại để gấp những chiếc lá dừa: các bé gái thì gấp hoa hồng, lồng đèn, chong chóng, các bé trai thì gấp máy bay, tàu lửa, con rết, cào cào… Sơ cứ để cho lũ trẻ mặc tình: tạo ra những sản phẩm chúng ưa thích.
Đối với bọn trẻ, những cành lá chỉ là phương tiện để chúng tha hồ tự do sáng tạo, nhưng, đối với Sơ, mỗi chiếc lá ấy là một mầu nhiệm mà Sơ hằng chiêm ngắm và suy đi nghĩ lại trong lòng. Với đôi mắt chiêm niệm, Sơ nhìn thấy có cả mặt trời trong từng chiếc lá dừa, có cơn mưa trong từng cành thiên tuế. Không có mặt trời, không có cơn mưa, sao có được những chiếc lá này, thậm chí, Sơ còn nhìn thấy các anh chị Giáo Lý Viên đã trèo lên cây dừa, để chặt những cành lá cho Sơ, Sơ hình dung ra từng khuôn mặt một, Sơ nhìn thấy cả cha mẹ của các anh chị, những người mà trước đây đã từng học các lớp giáo lý dự tòng, hôn phối của Sơ, họ đã lưu truyền sự sống và đã tảo tần, khó nhọc để nuôi dạy các con cái mình…
Sơ nhìn thấy: mặt trời, cơn mưa, đất đai, các khoáng chất làm cho hạt giống nảy mầm, kết trái, Sơ nhìn thấy biết bao lớp người, biết bao thế hệ đã, đang, và sẽ qua đi… Tất cả đều tụ họp lại trong những chiếc lá đơn sơ dung dị này.
Liệu rằng Sơ có thể làm cho những chiếc lá này từ “có” trở thành “không” được chăng? Dù có đốt những chiếc lá thành tro, thì Sơ cũng không thể làm cho những chiếc lá từ “có” thành “không” được.
Quan sát tiến trình đốt lá của mình, Sơ nhận thấy những chiếc lá được tiếp nối với những hình thái khác nhau: ban đầu, chúng chuyển hóa thành sức nóng, mà nếu Sơ chạm tay quá gần, thì sẽ, có thể bị phỏng, chúng chuyển hóa thành sức nóng, năng lượng đi vào không gian, vào trong người Sơ, mà nếu có máy đo, Sơ cũng có thể đo lường được nhiệt lượng của chúng theo từng khoảng cách xa gần. Tiếp đến, chúng biến thành khói, khói bay lên hòa nhập với một đám mây nào đó, sau này, biết đâu, nó sẽ trở thành giọt sương, hạt mưa rơi trên đầu Sơ, hay lẫn vào trong tách trà, chén súp để nuôi dưỡng Sơ. Rồi cuối cùng, những chiếc lá sẽ biến thành tàn tro, Sơ đem đổ ra vườn, thế rồi, hình thái mới của tàn tro sẽ là những lá cỏ hay bông hoa nào đó sau này.
Từ đó, Sơ nhận ra rằng: những chiếc lá không thể từ “có” mà trở thành “không” được, chúng chỉ chuyển từ hình thái này sang hình thái khác mà thôi. Mỗi chiếc lá luôn chất chứa những điều kỳ diệu của Thiên Chúa, mà vì những bận rộn, to toan của cuộc sống này, chúng ta đã vô tình giẫm đạp lên những mầu nhiệm mà không hay biết. Đứng trước mỗi chiếc lá, thái độ của những người chiêm niệm là: Thôi hỡi trần gian! Im tiếng đi mà cung kính, để chiêm ngắm những kỳ công của Thiên Chúa…
Ước gì khi được xức tro lên đầu vào ngày Thứ Tư Lễ Tro, chúng ta nhận ra được mầu nhiệm cuộc đời mình: chúng ta là tro bụi, nhưng, không phải hạt bụi bình thường, mà là, hạt bụi được Thiên Chúa yêu thương và cứu chuộc, hãy nhớ mình là bụi tro, để chúng ta biết sám hối và tin vào Đức Kitô, Đấng Cứu Độ Duy Nhất của chúng ta. Ước gì được như thế!
Tác giả: Emmanuel Nguyễn Thanh Hiền, OSB